Forum to największe w Europie Środkowo-Wschodniej spotkanie, które zgromadziło ponad 1500 osób ze świata polityki, ekonomii, przedsiębiorczości, ludzi nauki, kultury, dziennikarzy, którzy debatowali o polityce, bezpieczeństwie energetycznym, rozwoju gospodarczym, społecznym i sposobach przezwyciężania kryzysów, zwłaszcza tych wynikających z pandemii, która dotknęła cały świat.

Tym razem w Karpaczu

To międzynarodowe spotkanie, w którym uczestniczyli goście z Europy, Azji i Ameryki Północnej, przeniesiono z Krynicy do Karpacza – stolicy Karkonoszy, ze względów bezpieczeństwa epidemicznego. Miejscem blisko 200 wydarzeń – sesji plenarnych, dyskusji panelowych, debat i rozmów, a także wydarzeń kulturalnych był hotel Gołębiewski. Podczas spotkania zastosowano rygorystyczne zasady sanitarne: mierzenie temperatury, obowiązkowe noszenie maseczek, dezynfekcje czy ozonowanie sal i innych pomieszczeń oraz bezpieczny dystans.

Większość tematów debat i konferencji była związana z problemami wywołanymi przez pandemię COVID-19, które dotknęły wszystkie dziedziny życia. Podczas spotkań przeprowadzane były analizy bieżącej sytuacji oraz rysowane propozycje działań zmierzających do opanowania sytuacji kryzysowych. Wykazano też, że pandemia, która wymusiła wiele zmian w różnych dziedzinach życia, pobudziła do aktywności i innowacji, stała się siłą napędową w wielu sektorach. Obnażyła jednak słabe strony chociażby gospodarki europejskiej, solidarności międzynarodowej w ramach UE i podważyła zbyt wielkie zaufanie pokładane w globalizacji.

Gospodarka a pandemia

Forum rozpoczęło się od prezentacji Raportu Szkoły Głównej Handlowej i Forum Ekonomicznego. To dokument ukazujący skalę przekształceń społeczno-ekonomicznych w Europie Środkowo-Wschodniej w ciągu ostatnich 30 lat. Raport został opublikowany w sytuacji pandemii. Jego wyniki będą z pewnością pomocne w podejmowaniu decyzji strategicznych, przeciwdziałających sytuacjom kryzysowym. – Większość krajów zareagowała spadkiem produkcji przemysłowej i spadkiem inwestycji. W naszym regionie spadki PKB były mniejsze niż w Unii Europejskiej jako całości. Gospodarka została zainfekowana wirusem niepewności. Każdy z badanych krajów inaczej zareagował na kryzys i szok popytowo-podażowy. Najtrudniejsze do zwalczania jest pogorszenie nastrojów uczestników działalności gospodarczej – powiedziała prof. Elżbieta Adamowicz.

Rektor SGH prof. Piotr Wachowiak zauważył natomiast, że kraje Europy Środkowo-Wschodniej w ciągu tych 30 lat wykorzystały swoją szansę i efekt gospodarczy widać tu najbardziej. Pandemia spowodowała jednak spustoszenie w gospodarce. – My, Polacy, jesteśmy narodem przedsiębiorczym i można mieć nadzieję, że dzięki temu dobrze poradzimy sobie z pandemią i wykorzystamy swoje szanse. Drugi raz gospodarki nie da się zamrozić – podkreślił.

Tematykę pierwszego dnia konferencji zdominowały sprawy gospodarcze i polityczne, ale mowa była także o wartościach, szkolnictwie i edukacji, o nowych technologiach, ochronie środowiska oraz służbie zdrowia.

W spotkaniu plenarnym pt. W poszukiwaniu siły napędowej europejskiej gospodarki wzięła udział m.in. wicepremier Rady Ministrów Jadwiga Emilewicz, która podkreśliła, że wspólnota europejska może pokonać kryzys tylko razem, w jedności, którą należy odczytać na nowo. Przyszłość musi być oparta na zaufaniu i solidarności oraz na współpracy biznesu i rządzących.

Nie zabrakło także dyskusji na temat wartości i kultury. Podczas jednego z paneli przypomniano myśl Jana Pawła II: „Przyszłość człowieka zależy od kultury. Pokój na świecie zależy od prymatu ducha”. Profesor Włodzimierz Dłubacz (KUL) podkreślił, że wszelkie aktywności człowieka powinny być oceniane przez pryzmat dobra. Cała ludzka aktywność podlega ocenie pod kątem moralności. Celem struktur społecznych ma być rozwój człowieka jako jednostki. Istnieje prymat osoby przed rzeczą, etyki przed techniką, „być” przed „mieć” i prymat miłosierdzia przed sprawiedliwością. Minister kultury Piotr Gliński zauważył natomiast, że politycy powinni budować instytucje, które utrwalają wartości. – Współczesna kultura jest zagrożona przez manipulacje nowymi technikami, zmianę pojęć oraz presję ekonomiczną. Od ochrony wartości zależy przyszłość człowieka – powiedział.

Rozmowy, dyskusje, panele

Drugi dzień forum obfitował w wiele spotkań, paneli dyskusyjnych i rozmów. Głównymi tematami były m.in.: tarcza antykryzysowa, transformacja energetyczna, rozwój rolnictwa i gospodarki po pandemii.

Uczestnicy zastanawiali się nad tym, czy świat po pandemii będzie taki sam i czy pandemia wywołała tylko skutki negatywne. Okazuje się, że w wielu dziedzinach przyczyniła się ona do przyspieszonego rozwoju, np. w dziedzinie nowych technologii, zwłaszcza informatycznych, w organizacji pracy czy administracji.

Kolejnym poruszonym problemem było rozczarowanie, które ujawniło się w czasie pandemii co do procesu globalizacji gospodarki. Zwrócono uwagę na fakt, że wyprowadzanie części produkcji np. do Azji czy innych regionów świata okazało się drogą błędną i niebezpieczną. Nie można być ślepo zapatrzonym w oszczędności i minimalizowanie kosztów produkcji – twierdzili prelegenci. Wniosek: należy szukać rozwiązań alternatywnych na miejscu, w Europie.

Zwrócono również uwagę na fakt, że kryzys zrodził też postawy pozytywne, m.in. postawę solidarności, empatii, a także współodpowiedzialności zarówno w skali narodowej, jak i międzynarodowej.

Na kolejnych panelach mówiono o niezwykłym przyspieszeniu rozwoju nowych technologii, zwłaszcza informatycznych, które zostało niejako wymuszone przez sytuację kryzysową. Wzrosła kompetencja cyfrowa społeczeństwa, dokonały się zmiany w obrębie administracji, zarządzania i edukacji. Te zmiany były możliwe dlatego, że już od 2016 r. na szeroką skalę wprowadzano innowacje. Dzięki temu zmieniła się mentalność społeczeństwa, otrzymaliśmy większe możliwości i szybszą obsługę.

Wyjątkowym gościem drugiego dnia obrad była Swiatłana Cichanouska, liderka białoruskiej opozycji. Podczas sesji plenarnej podkreśliła, że Białorusini obudzili się po 26 latach opresji, reżimu i teraz chcą walczyć o swoje prawa. – Wszystko, co dzieje się teraz na Białorusi, jest naszą wewnętrzną sprawą i naszym obowiązkiem jest rozwiązanie tego problemu – powiedziała liderka opozycji. Apelowała jednak do całej wspólnoty europejskiej o solidarność i wsparcie przemian demokratycznych na Białorusi.

Media i wyróżnienia

Ostatni dzień forum był zdominowany przez tematy medialne. Podczas spotkań panelowych zastanawiano się nad rolą mediów lokalnych i ich niezależnością od władz samorządowych, co powinno im zapewnić bezstronność w przekazywaniu informacji o życiu społeczności lokalnych. Zastanawiano się też nad problemem, czy w dobie mediów elektronicznych i społecznościowych każdy może być dziennikarzem oraz jakie wartości pozytywne, ale też jakie zagrożenia niesie za sobą konfrontacja między „dziennikarstwem” obywatelskim a profesjonalnym. Dwa kolejne panele poświęcono problemowi dezinformacji i walki z fake newsami oraz budowaniu obiektywnych mediów, które będą się cieszyć zaufaniem społecznym.

Nie zabrakło też tematyki związanej z finansami, zrównoważonym rozwojem czy problemami starzejącego się społeczeństwa.

30. Forum Ekonomiczne było również okazją do wyróżnienia osób i instytucji, które odegrały ważną rolę. Tytuł Człowieka Roku otrzymał prezes PKN Orlen Daniel Obajtek. Jako organizację pozarządową wyróżniono Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej. Specjalną nagrodę forum przyznano gościowi drugiego dnia – Swiatłanie Cichanouskiej, jako wyraz poparcia dla narodu białoruskiego walczącego o demokrację. Firmą roku zostało PGNiG, a nagroda gospodarcza powędrowała do prezesa PKO BP Zbigniewa Jagiełły.