Mój ojciec coraz bardziej niedołężnieje i ma problemy z pamięcią. Potrzebuje pomocy przy codziennych czynnościach. Jak prawnie się zabezpieczyć, by w razie potrzeby móc za niego podpisywać dokumenty czy wypłacić pieniądze z banku?

Odpowiedź eksperta

Przyczyną demencji, czyli otępienia, jest choroba mózgu, zwykle przewlekła lub o postępującym przebiegu. Charakteryzuje się licznymi zaburzeniami rozumienia, myślenia, orientacji, pamięci i oceny, czasem również języka. Zaburzeniom funkcji poznawczych często towarzyszą lub nawet je poprzedzają zaburzenia emocjonalne, zachowania i motywacji (WHO). Problem otępienia dotyczy ok. 1% populacji ogólnej.

Najczęstszą formą demencji jest choroba Alzheimera, która występuje nawet u 80% chorych jako samodzielna lub współistniejąca jednostka chorobowa z otępieniem. Jest to tzw. otępienie pierwotne, czyli będące wynikiem zwyrodnienia mózgu.

Rzecz jasna, każdy przypadek musi być rozpatrywany indywidualnie. Sam fakt, że ktoś nie domaga ze względu na podeszły wiek czy też ma innego rodzaju zaburzenia natury mentalnej, nie wyklucza możliwości dokonania przez taką osobę czynności cywilnoprawnej.

Całkowicie wystarczy, żeby w chwili składania oświadczenia woli miała ona możliwość podjęcia świadomej decyzji i zrozumienia skutków prawnych takiego oświadczenia. W przeciwnym wypadku czynność przez nią dokonana będzie nieważna. Taka sytuacja generuje wiele niedogodności dla dzieci i najbliższej rodziny osoby dotkniętej demencją. Istnieje bowiem obawa, że rozporządzi ona zarówno w codziennych sprawach, jak i tych fundamentalnych z niekorzyścią dla siebie.

Przypadki takie z reguły nie pozostawiają innej możliwości jak tylko ubezwłasnowolnienie.

Ubezwłasnowolnienie jest instytucją umożliwiającą ustanowienie dla osoby, która nie jest w stanie samodzielnie pokierować swoim postępowaniem, opiekuna. Opiekunem najczęściej jest ktoś z najbliższej rodziny. Ma on prawo dokonywania w imieniu osoby ubezwłasnowolnionej wszelkich czynności prawnych, z zastrzeżeniem, że do dokonania czynności przekraczających zakres tzw. zwykłego zarządu – a do takich niewątpliwie należy rozporządzenie nieruchomością – niezbędna jest zgoda sądu.

Wniosek o ubezwłasnowolnienie składa się do sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby, której on dotyczy. Mogą go złożyć jedynie małżonek, krewni w linii prostej (rodzice, dzieci, wnuki, itd.) lub rodzeństwo takiej osoby.

Samo sporządzenie wniosku nie powinno nastręczać większych trudności, wystarczy tylko opisać w nim zaistniałą sytuację. W przypadku jakichkolwiek problemów można skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego. Koszty pomocy prawnej w sprawach rodzinnych i opiekuńczych nie należą do wysokich.