W poddębickiej Paszczynie została otwarta wystawa czasowa „Porządek i Zagłada. Policja w nazistowskich Niemczech”, w ramach której zaprezentowano kilkadziesiąt plansz z fotografiami i opisami dotyczącymi struktury i roli niemieckiej policji w czasach narodowego socjalizmu.

Świadomi odpowiedzialności

W otwarciu ekspozycji uczestniczył konsul generalny Niemiec w Krakowie dr Michael Groß, który przytoczył słowa byłego prezydenta federalnego Niemiec Romana Herzoga: „Bez przypominania nie ma ani pokonania zła, ani nauki na przyszłość”. Wystawę można oglądać przez najbliższe miesiące w Ekspozycji Historyczno-Dydaktycznej przy Górze Śmierci.

Paszczyna jest pierwszym miejscem na Podkarpaciu, gdzie prezentowana jest ta wystawa. Na terenie dawnego niemieckiego obozu pracy przymusowej konsul zapewniał, że Niemcy są świadome swojej odpowiedzialności, pamiętają o ciemnej karcie swojej historii, ale jak dodał: – Dziś wszyscy mieszkamy pod wspólnym dachem Unii Europejskiej, ze wspólnymi normami i wartościami.

W spotkaniu uczestniczyła młodzież szkolna. – To nasz obowiązek pamiętać o tamtych tragicznych wydarzeniach. Zginęło tutaj ponad 15 tys. osób różnej narodowości, zwłaszcza Żydów, Polaków i Rosjan. Musimy także wyciągać wnioski, aby jako młodzi ludzie nie dopuścić do wojen – powiedział Piotr.

Wojna czy pokój

Na Górę Śmierci przyjechała również Jolanta Sawicka, wicewojewoda podkarpacki, która zaznaczyła: – Bardzo wam, kochani, dziękuję za to, że jesteście tutaj z nami w tym miejscu, bo to właśnie do was należy przyszłość, wy ją będziecie budować i wy będziecie decydować, czy na świecie będzie wojna czy pokój.

Wystawę przygotowała Niemiecka Wyższa Szkoła Policji, na zlecenie konferencji ministrów spraw wewnętrznych i senatorów krajów związkowych Niemiec. – Ciekawe jest, że to ekspozycja wielowątkowa, która ukazuje meandry niemieckiej policji. Przedstawia zarówno oprawców, jak i interesujące wątki osób w niemieckich mundurach – relacjonuje Marian Matkowski z Europejskiego Centrum Pamięci i Pojednania.

Delegacja m.in. z konsulem generalnym Niemiec, Jolantą Sawicką – wicewojewodą podkarpackim, Mirosławem Surdejem z rzeszowskiego IPN oraz Jackiem Drobotem – zastępcą wójta gm. Dębica po otwarciu wystawy udała się na Górę Śmierci, by oddać hołd zamordowanym. Złożyła także wiązanki kwiatów i uczciła minutą ciszy ofiary niemieckich obozów pracy.

Góra Śmierci

W Pustkowie, na terenie poligonu wojskowego SS-Truppenübungsplatz Heidelager, istniały trzy obozy pracy przymusowej. Pierwszy był dla Żydów i powstał w 1940 r. Zginęło w nim ok. 7,5 tys. więźniów tej narodowości. Jesienią 1941 r. został uruchomiony obóz dla jeńców radzieckich. W okresie zaledwie 4 miesięcy zginęło ich ok. 5 tys. Trzeci obóz przeznaczony był dla Polaków. Pierwszy transport przybył do Pustkowa 16 września 1942 r. Więźniowie karczowali tu lasy, budowali obiekty wojskowe i drogi. Z powodu nieludzkiego traktowania, chorób i głodu masowo umierali. Ludzi codziennie rozstrzeliwano i wieszano. Ich ciała palono na pobliskim wzgórzu, które od tego czasu nosi nazwę Góry Śmierci. Na podstawie zachowanych dokumentów szacuje się, że w okresie funkcjonowania obozu, na skutek biologicznego wyniszczenia, egzekucji i rozstrzeliwań, zginęło 2,5 tys. Polaków.