Kto może starać się o umorzenie kosztów procesu lub o pełnomocnika z urzędu?

Odpowiedź eksperta
Przypuszczam, że w tym pytaniu chodzi bardziej o zwolnienie z kosztów sądowych, choć właściwie ich umorzenie jest możliwe niemalże z tych samych powodów.

Zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku dla utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Wniosek należy zgłosić na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. Z kolei naliczone już należności sądowe mogą być umorzone w całości albo w części na wniosek dłużnika, jeżeli wykazał on, że ze względu na swoją sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów nie jest w stanie ich uiścić.

Jednak zwolnienie od kosztów sądowych może być zastosowane wyjątkowo, tylko dla osób w trudnej sytuacji materialnej, co podkreśla orzecznictwo Sądu Najwyższego.

Zgodnie z Ustawą z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych sąd może zwolnić stronę z ponoszenia kosztów sądowych w całości lub w części, przy czym kluczowe dla oceny wniosku jest to, w jakiej sytuacji finansowej znajdują się wnioskodawca i jego rodzina.

Nie ma jednolitego wzoru wniosku – musi on jednak zawierać nazwę sądu oraz sprawy, w której ubiegamy się o zwolnienie. Nie ma też zamkniętego spisu dokumentów, które należy dołączyć do tego oświadczenia. Niemniej jednak w praktyce sądowej przyjęło się, że są to takie dokumenty jak: PIT za poprzedni rok podatkowy, zaświadczenie o zarobkach od pracodawcy, odcinek renty lub emerytury, wyciąg z rachunku bankowego za okres ostatnich 3 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku, a także dowody ponoszenia opłat za media (prąd, woda, gaz, telewizja, telefon, śmieci etc.) za okres ostatnich 3 miesięcy.

Wniosek o ustanowienie adwokata czy radcy prawnego trzeba zgłosić wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno na piśmie albo ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy.

Do wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego należy dołączyć oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o swoim stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, które w miarę możliwości powinny być potwierdzone odpowiednimi dokumentami. Oczywiście, jeżeli wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego składany jest łącznie z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych, osoba fizyczna dołącza tylko jedno oświadczenie.

Złożenie wniosku jest wolne od opłaty sądowej.