Nie po raz pierwszy państwo zwalcza Kościół

Książka Opresja. Ilustrowana historia PRL prof. Wojciecha Polaka powstała z dwóch powodów. Po pierwsze, poziom wiedzy o tak przecież nieodległych czasach jak historia państwa nazwanego Polską Rzeczypospolitą Ludową (PRL) jest w naszym społeczeństwie bardzo niski, zwłaszcza wśród ludzi młodych i średniego pokolenia. Są bowiem siły i ośrodki usilnie pracujące nad utajnianiem prawdy o latach 1944-89. Po drugie, coraz więcej osób jest zaniepokojonych możliwością powrotu tamtych niechlubnych czasów, powstania swoistej PRL bis. By móc temu zapobiec, potrzebna jest wiedza o tym, czego jako naród polski doświadczaliśmy 35-80 lat temu, a co nas może spotkać ponownie za chwilę. Opresja (wyd. Biały Kruk), najnowsze dzieło wybitnego historyka, bardzo przystępnie i atrakcyjnie napisane, powinno przyczynić się do pogłębienia naszej wiedzy. Autor, przenikliwy obserwator rzeczywistości, też wyraża swoje zaniepokojenie analogią do obecnej sytuacji; uznaje swoją książkę za ostrzeżenie.

Profesor Polak ujmuje dzieje PRL skrótowo, akcentuje wydarzenia najważniejsze, przełomowe. Takie, o których nie wolno zapominać. Zaczyna więc od niezwykle brutalnego zwalczania Żołnierzy Wyklętych, wiernych do końca złożonej przysiędze i idei niepodległego bytu Rzeczypospolitej. Opisuje dalej wszelkie zrywy wolnościowe Polaków, ukazuje ich niezłomność w dążeniu do sprawiedliwości i suwerenności. Podkreśla rolę Kościoła i Solidarności w podtrzymywaniu narodowego ducha. „Patriotyzm polski ma charakter heroiczny, romantyczny” – pisze autor. „Innego patriotyzmu polskiego po prostu nie ma. To brzemię naszej historii, którego nie powinniśmy odrzucać. Nie możemy też godzić się na krytykę naszych przodków, dlatego że zbrojnie ruszali w pole, organizowali sprzysiężenia, powstania”.

W książce ukazana jest szeroka panorama społeczeństwa żyjącego w systemie opresyjnym. „Dzisiaj ogromną wagę przywiązuje się do poczucia bezpieczeństwa każdego obywatela. W PRL owego poczucia bezpieczeństwa nie było w ogóle. Każdy Polak zachowujący wierność Bogu, Kościołowi i Ojczyźnie musiał liczyć się z represjami” – zauważa autor. Obrazy zagrożeń i zmagań z totalitarną władzą przeplatają się w tej książce z opisami codziennego życia, które duchowo było dużo bogatsze, niż mógłby wskazywać na to poziom materialnej biedy. Ważną rolę w tej książkowej narracji odgrywają również liczne ilustracje, dokumentujące kluczowe wydarzenia nieraz nawet sugestywniej niż słowa.