Alicja Trześniowska: - Dobiega końca realizacja pierwszego etapu projektu „Konserwacja wnętrz perły wczesnogotyckiej architektury sakralnej - bazyliki katedralnej w Sandomierzu”. Świątynia ta, ze względu na wartość zabytkową, jest unikatem na skalę europejską i światową. Prace konserwatorskie objęły prezbiterium, kaplicę Najświętszego Sakramentu oraz zakrystię. Czy uda się zakończyć je w wyznaczonym terminie?

Ks. Kan. Bogdan Piekut: - Uczestniczymy w wielkim, ponadtrzyletnim projekcie, który związany jest z dotacją unijną, z tzw. funduszem norweskim i dlatego zakończenie prac musi nastąpić 30 marca br. To największe prace remontowo-konserwatorskie od czasów restauracji katedry, prowadzonej w końcu XIX wieku.
W prezbiterium odnowione zostały bezcenne freski bizantyjsko-ruskie, ufundowane przez króla Władysława Jagiełłę, wcześniejsze freski z czasów Kazimierza Wielkiego, fryz heraldyczny, a ponadto ołtarz główny z obrazem Narodzenie Najświętszej Marii Panny oraz znajdujący się za nim wcześniejszy obraz o tej samej tematyce, dzieło malarza krakowskiego Łukasza Orłowskiego, a także późnorenesansowe stalle. W dawnej kaplicy mansjonarskiej odnowiono XVIII-wieczną polichromię, późnobarokowy ołtarz i cenne tabernakulum.
Najbardziej cieszy mnie, że udało się odnowić niezwykle cenne freski jagiellońskie, ale też dużym wyzwaniem była wymiana w bazylice wszystkich instalacji elektrycznych. Stare przewody z lat 60. stwarzały różnego rodzaju niebezpieczeństwo, np. pożaru. W tym czasie udało się pozyskać od Marszałka Województwa Świętokrzyskiego 100 tys. zł. Dzięki inicjatywie bp. Krzysztofa Nitkiewicza, darzącego wielką czcią wileński wizerunek Matki Bożej Miłosierdzia, odnowiona została kaplica Matki Bożej Ostrobramskiej. Do konserwacji oddano też obraz Matki Bożej Ostrobramskiej. Prace w kaplicy są właściwie zakończone.
W obecności Księdza Biskupa Ordynariusza otworzono także dokumenty odnalezione podczas prac konserwatorskich przy obrazie Matki Bożej Ostrobramskiej, a zawierające informacje o naprawie obrazu i fundacji nowych koron, wraz z podpisami darczyńców z 1946 r., gdyż wcześniejsze zostały zniszczone w 1939 r. przez nocujące w katedrze wojsko niemieckie. Decyzją bp. Krzysztofa Nitkiewicza w trakcie konserwacji bazyliki została też udostępniona do częściowego zwiedzania dzwonnica, której remont to dodatkowy wydatek 150 tys. zł. Trzeba jeszcze odnowić dwa żyrandole, w tym jeden jest bardzo cenny, mosiężny, z końca XVIII wieku, koszt wyniósłby 10 tys. zł.

- Na dzieło odnowy tej części bazyliki złożyła się praca wielu ludzi.

- Realizacji tego wielkiego dzieła podjął się Międzyuczelniany Instytut Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP Kraków ASP Warszawa na czele z prof. Władysławem Zalewskim, specjalistą od fresków, który bardzo często przyjeżdżał do Sandomierza. Było to dla Pana Profesora wielkie wyzwanie. Sam mówił, że odnowił już wszystkie freski bizantyjsko-ruskie w Polsce, oprócz sandomierskich. Pierwszy zespół, który wykonał największą pracę, to zespół pod kierownictwem Bożeny Sobieraj-Żbikowskiej. Kamienne elementy wystroju konserwowane były pod nadzorem prof. Ireneusza Płuski. Wiele pracy włożyli w to dzieło też Gwiazdowski+Capital Investments z Warszawy, Kamex Konserwacja Obiektów Zabytkowych z Krakowa, Marek Tarabuła z Kielc, firma Elektroinstal z Miechowa, firma Jana Rducha, Zakład Instalatorstwa Zygmunta Moskala z Sandomierza, Andrzej Gucwa, inżynier z Tarnobrzega. Kierownikiem prac konserwacyjnych był Marek Wawrzkiewicz, który przez trzy lata, co tydzień przeprowadzał spotkania koordynujące pracę różnych ekip. Dużą pomocą służył nam konserwator diecezjalny ks. kan. Andrzej Rusak.

- Na jakie trudności napotykał Ksiądz Proboszcz w czasie realizacji I etapu projektu?

- Sam czas składania projektu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego był bardzo wyczerpujący. Wykonano ogromną pracę, często po godzinach, zarwano kilka nocy. Dziękuję Witoldowi Krzemieniowi z Krakowa, z firmy Gwiazdowski, i pani Małgorzacie Szafrańskiej z tejże firmy, którzy w największym stopniu pomogli mi w przygotowaniu i złożeniu wymaganych dokumentów. Część projektu stanowiła praca zespołu profesorów z Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP Kraków ASP Warszawa. Badania konserwatorskie, projekty i pełna dokumentacja kosztowały parafię prawie 100 tys. zł. Trzeba było skorzystać z kredytu, który spłaciliśmy, nie mając pewności, czy projekt zostanie zaakceptowany. Dopiero ten projekt miał przekonać darczyńców, że warto nas wesprzeć. Najtrudniejsze było jednak dla mnie zapewnienie ciągłości finansowej projektu. Przynajmniej dwa razy obawiałem się, że nie załatwimy kredytu.

- Jakie są dalsze plany odnośnie konserwacji pozostałej części sandomierskiej bazyliki i szanse na ich realizację?

- Nie wiem, czy uda się przeprowadzić kompleksową konserwację, renowację i modernizację bazyliki przed jubileuszem 200-lecia diecezji sandomierskiej, przypadającym na 2018 r., ale usilnie do tego dążymy. Jest to także wielką troską bp. Krzysztofa Nitkiewicza. Pasterz naszej diecezji cały czas żyje tym projektem. Na bieżąco informumujemy go, jakie prace są właśnie przeprowadzane.
Mamy przygotowany projekt na konserwację całego wnętrze katedry. Staramy się o środki finansowe na ten cel. W tej sprawie złożony jest wniosek do Marszałka Województwa, ale na razie jesteśmy na liście rezerwowej. Czekamy również na otwarcie kolejnego etapu funduszy norweskich - jest taka zapowiedź Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, to byłaby najlepsza kontynuacja tego dzieła, większa łatwość w zdobyciu środków. Planujemy zorganizowanie przed bazyliką wystawy obrazującej jej stan sprzed konserwacji oraz w trakcie prac restauracyjnych, mając nadzieję, że zainteresujemy w ten sposób ewentualnych sponsorów.