Dnia 10 marca biskupi wybiorą przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski. Jak przebiegają wybory? Kto może kandydować? Jaką władzę ma przewodniczący? O tym w naszym raporcie.
Kandydować na przewodniczącego może tylko biskup diecezjalny. Natomiast prawo zgłaszania kandydatur, jak i głosowania mają, obok biskupów diecezjalnych, również biskupi pomocniczy, a także biskupi pełniący szczególne zadania w Episkopacie zlecone przez Stolicę Apostolską lub samą Konferencję. Do Konferencji Episkopatu nie należą biskupi seniorzy, tak więc oni nie mogą ani kandydować, ani głosować.

Procedura wyborów

Kandydatury zgłasza się na piśmie i przekazuje specjalnie powołanej komisji skrutacyjnej. Należy do niej zwykle kilku młodszych wiekiem biskupów pomocniczych. Po zgłoszeniu kandydatur rozpoczyna się pierwsze głosowanie. W nim każdy biskup może oddać głos na jedną osobę spośród zgłoszonych. Następnie liczy się głosy. Jeżeli ktoś dostał 50 proc. głosów plus jeden, wygrywa i zostaje przewodniczącym. Jeżeli nie, głosuje się po raz drugi. Jednak tym razem głosować można już tylko na osoby, które w pierwszej turze otrzymały co najmniej jeden głos. I znowu wygrywa ten, kto otrzymał 50 proc. głosów plus jeden. Jeżeli jednak ciągle nie ma takiej osoby, zarządzana jest trzecia tura głosowania. W niej rozpatrywanych jest już tylko dwóch kandydatów, którzy w drugiej turze otrzymali największą liczbę głosów. Zwycięzca zostaje przewodniczącym Episkopatu i swoje obowiązki obejmuje z chwilą wyboru. Poszczególne tury głosowań odbywają się w pewnym odstępie czasowym, żeby głosujący mieli czas na refleksję.
Wybory przewodniczącego Episkopatu, zgodnie ze statutem, odbywają się co 5 lat. Obecnie, od 2004 r., funkcję przewodniczącego pełni metropolita przemyski abp Józef Michalik. Statut pozwala na wykonywanie obowiązków przewodniczącego bez przerwy nie dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. Oznacza to, że abp Michalik może, ale, oczywiście, nie musi zostać wybrany ponownie na przewodniczącego.

Przewodniczący, ale nie przełożony

Media zawsze bardzo dużo uwagi poświęcają tym wyborom. Kto będzie rządził Kościołem w Polsce? - pytają przed wyborami niektórzy dziennikarze. Dlatego wyjaśniamy, że przewodniczący Episkopatu nie rządzi Kościołem w Polsce. Nie jest jego głową, przywódcą ani zwierzchnikiem innych biskupów. Każdy biskup diecezjalny ma na terenie swojej diecezji pełnię władzy. Pochodzi ona z nadania papieża i tylko Ojciec Święty jest zwierzchnikiem biskupa diecezjalnego.
Jest natomiast rzeczą oczywistą, że warto, aby wszyscy biskupi z danego kraju spotykali się razem co jakiś czas w celu wymiany doświadczeń i koordynacji pracy duszpasterskiej. Takie wspólne spotkanie nazywa się zebraniem plenarnym Konferencji Episkopatu Polski. Biskupi polscy od wieków skupiali się wokół arcybiskupów gnieźnieńskich, od 1416 r. prymasów Polski, i zwoływanych przez nich synodów prowincjalnych. Po Soborze Watykańskim II dotychczasowe wspólne działania biskupów przybrały prawną formę Konferencji Episkopatu Polski (KEP).
Konferencja przede wszystkim: troszczy się o pielęgnowanie wśród biskupów braterskiej miłości i jedności działania, wspomaga poszczególnych biskupów w ich misji duszpasterskiej, utrzymuje stałą łączność ze Stolicą Apostolską, studiuje problemy duszpasterskie w celu znalezienia najstosowniejszych metod ewangelizacji w warunkach pracy Kościoła w Polsce, troszczy się o życie religijne i moralne katolików w kraju oraz duchową opiekę nad Polonią zagraniczną, stara się o właściwe rozwiązanie problemów społecznych łączących się z posłannictwem Kościoła oraz z zachowaniem i rozwojem kultury chrześcijańskiej.
Konferencja ma też swoje Komisje, Rady i Zespoły, stałe lub doraźne, które zajmują się szczegółowymi zakresami tematycznymi. I tak np. jest Komisja Wspólna Przedstawicieli Rządu RP i Konferencji Episkopatu Polski, Komisja Nauki Wiary czy Komisja Charytatywna.

Prezydium

Zebranie plenarne Konferencji Episkopatu Polski odbywa się kilka razy w roku. Najczęściej w Warszawie, ale także regularnie na Jasnej Górze, gdzie już tradycyjnie biskupi odbywają swoje doroczne rekolekcje. Zebrania odbywają się również w innych miejscach, przy okazji różnych ważnych uroczystości czy rocznic związanych z życiem Kościołów lokalnych. W zebraniu plenarnym mają prawo i obowiązek uczestniczyć wszyscy członkowie Konferencji Episkopatu, czyli: biskupi diecezjalni, biskup polowy, biskupi obrządku bizantyńsko-ukraińskiego, biskupi koadiutorzy, biskupi pomocniczy oraz biskupi pełniący w Polsce szczególne zadania zlecone im przez Stolicę Apostolską lub Konferencję Episkopatu Polski.
Tak złożona struktura o tak wielorakich zadaniach musi mieć grupę osób, która będzie koordynować jej pracę. I to jest właśnie główne zadanie przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski. Zwołuje on zebrania plenarne i Radę Stałą oraz im przewodniczy. Przesyła sprawozdania z zebrań plenarnych i dokumenty Konferencji do Stolicy Apostolskiej, za pośrednictwem Nuncjatury Apostolskiej. W pracy pomagają mu: zastępca przewodniczącego, sekretarz generalny, zastępca sekretarza generalnego, ekonom oraz rzecznik prasowy. Przewodniczący, wiceprzewodniczący oraz sekretarz generalny tworzą Prezydium Konferencji. Prezydium w szczególnych przypadkach, kiedy wymaga tego dobro Kościoła albo wiernych, zgodnie z opinią biskupów Konferencji, może zająć stanowisko w sprawach publicznych.